Rozwój dziecka w 13. miesiącu życia

Twój maluch ma już rok! Oficjalnie przestał być już niemowlakiem, ale do samodzielności jeszcze daleka droga. Drugi rok życia dziecka to intensywny rozwój mózgu i umiejętności radzenia sobie z emocjami. To bardzo trudny i ważny czas w życiu dziecka. Na rodziców czeka „jazda bez trzymanki”, dlatego dobrze się do niej przygotuj!

 Kiedy patrzysz na swojego malucha, jesteś zachwycona tym, jak z malutkiego, zaledwie 3-kilogramowego, płaczącego noworodka wyrosło rozumne dziecko, które potrafi samo usiąść, wstać oraz poruszać się. Co więcej, ten mały człowiek coraz częściej przejawia własną wolę głośno krzycząc „nie” lub z wielkim przekonaniem kręcąc główką. To, czego nauczyło się twoje dziecko przez ostatnie 12 miesięcy jest niebywałe. Jednak to jeszcze nie koniec. Przed nim kolejne wyzwania i czas intensywnego rozwoju! Zmiany nie będą już tak widoczne gołym okiem, bo przybieranie na wadze oraz wzrost zdecydowanie zwolni, ale kiedy wejdziesz z dzieckiem w interakcje zobaczysz, jak wiele zmienia się każdego dnia.

W drugim roku życia dziecka rozwój fizyczny jest wolniejszy, co nie znaczy, że nie ma go wcale. Dzieci w wieku poniemowlęcym są bardzo aktywne ruchowo, a rozwój motoryczny można określić mianem: doskonalenia umiejętności.

Doskonalenie umiejętności zdobytych w pierwszym roku życia

13. miesięczny maluch jest coraz sprawniejszy. Samodzielnie siedzi, stoi, chodzi przy meblach. Niektóre potrafią chodzić już zupełnie samodzielnie. Pierwsze, drugie i kolejne kroki są jednak jeszcze mocno chwiejne i niepewne. Są krótkie, nieregularne i często prowadzą do upadku. Od pierwszego kroku dziecka do samodzielnego chodu jeszcze długa droga. Chodzenie nie jest taką prostą sprawą, dlatego daj dziecku czas i nie ponaglaj. Na wszystko przyjdzie pora. Każdy maluch rozwija się w swoim tempie.

Maluch w tym okresie potrafi łapać przedmioty, a także klaskać w dłonie, czy machać rączką na pożegnanie. Komunikuje się z otoczeniem za pomocą gestów, mimiki twarzy i pojedynczych słów. Świadomie mówi „mama” i „tata”, a jeśli tylko ma ochotę, potrafi wykonywać proste polecenia.

Pomóż dziecku przeżyć ten trudny okres - "Bunt dwulatka"

Dużo mówi się o tzw. „buncie dwulatka”, który wielu rodziców zauważa u swoich dzieci dużo wcześniej. Niemniej jednak trzeba pamiętać, że owy bunt to nie bunt dla samego buntu, ale próba okiełznania emocji oraz uświadomienia sobie, że w życiu nie zawsze dostajemy to, o czym marzymy. Dla dziecka jest to bardzo ważna i niełatwa lekcja. Dlatego „bunt dwulatka” to nie tyle problem rodziców, ale przede wszystkim samego dziecka.

Intensywny rozwój emocjonalny i intelektualny jest trudny. Dziecko nie radzi sobie z wszystkimi zmianami, jakie zachodzą w jego organizmie, a także nie do końca rozumie co i dlaczego dzieje się w otaczającym je świecie. Kiedy my odpoczywamy, mózg małego dziecka wciąż pracuje, budując nowe połączenia między neuronami. Nie powinniśmy się zatem dziwić, że maluch czasem jest niezdecydowany lub kapryśny.

Dlatego niezwykle istotne jest, aby rodzic i opiekun wykazywał małemu dziecku cierpliwość, szacunek i akceptację. 13. miesięczny maluch zna już wiele emocji: miłość, radość, rozczarowanie, strach, złość, smutek, czy zakłopotanie. Teraz musi nauczyć sobie z nimi radzić.

Odkrywca świata

Dziecko w 13. miesiącu życia bardzo często już samodzielnie chodzi, a nawet jeśli jeszcze nie, z pewnością czworakuje z zawrotną prędkością. Coraz częściej wyrusza na samodzielne wyprawy, najpierw do drugiego pokoju, a z czasem, podczas spacerów, odchodzi na coraz większe odległości. Jednak co chwilę odwraca się i sprawdza, czy mama i tata jest przy nim. Pozwól dziecku poznawać i eksplorować otocznie. Możliwość samodzielnego poruszania się i poznawania świata wpływa nie tylko na rozwój motoryczny, ale przede wszystkim na rozwój intelektualny, emocjonalny i społeczny.

Nie zabijaj w dziecku odwagi i ciekawości świata poprzez swoją nadopiekuńczość. Już teraz, bardzo mocno kształtujesz jego osobowość. Dla 13. miesięcznego dziecka pokonywanie swoich słabości i mierzenie się z wyzwaniami to chleb powszedni. Czuwaj nad maluchem, żeby nie zrobił sobie krzywdy, ale pozwól mu na to by uczył się samodzielnie. Nawet jeśli upadnie, będzie tak pochłonięty poznawaniem świata, że zamiast zacząć płakać, wstanie, otrzepie się i pójdzie dalej. Oczywiście, jeśli nie pokażesz mu, że powinien tak właśnie uczynić i właściwym zachowaniem po każdym upadku jest płacz i oczekiwanie aż ktoś przyjdzie mu z pomocą. Nie reaguj przesadnie na każdy upadek, który na tym etapie nauki i doskonalenia chodzenia będzie bardzo częsty. Twoje gwałtowne reakcje mogą zniechęcić dziecko do podejmowania nowych prób.

Moment kiedy dziecko odkrywa, że samodzielne chodzenie dostarcza mu więcej frajdy niż jazda wózkiem, czy nawet noszenie w nosidle, czy chuście może oznaczać koniec spacerów w takiej formie, w jakiej uprawiałaś je przez ostatni rok. Nie zmuszaj swojego malucha do jeżdżenia w wózku jeśli tego nie chce. Spróbuj zmienić swoje plany: skróć spacery, chodź z dzieckiem na plac zabaw i … ćwicz mięsnie kręgosłupa i brzucha. Schylanie się do malucha i prowadzanie go za rączkę potrafi zmęczyć każdego.

Maluch uwielbia szafki i szuflady. To co ukryte jest dla niego największą atrakcją, a zabawą staje się wyciąganie rzeczy z szafek kuchennych i wkładanie ich z powrotem. Dlatego zadbaj o bezpieczeństwo w kuchni, a wszelkie niebezpieczne i kuchenne przedmioty schowaj z zasięgu wzroku dziecka. Jeśli dziecko coś znajdzie, a ty uznasz, że jest to niebezpieczne i mu to zabierzesz, dziecko będzie bardzo rozczarowane i najpewniej zacznie płakać. Dlatego lepiej pomyśleć o tym zawczasu.
 

Kiedy wychodzą pierwsze trzonowce?

Twoje dziecko ma już najprawdopodobniej jedynki i dwójki. W najbliższych miesiącach możesz spodziewać się pierwszych zębów trzonowych – czyli czwórek. Pojawiają się one wcześniej niż kły – trójki. Ząbkowanie bardzo często wiąże się z dużym bólem, a także mniejszą odpornością na wirusy w tym okresie, dlatego Twoje dziecko może częściej chorować lub łapać infekcje.

Wiedz jednak, że czas ząbkowania to sprawa genów i, tak jak rozwój dziecka, nie trzyma się ściśle określonego kalendarza. Niemniej jednak, jeśli Twoje dziecko skończyło już rok, a nie ma ani jednego zęba powinnaś skonsultować się z pediatrą, stomatologiem dziecięcym lub ortodontą. Opóźnione ząbkowanie może być skutkiem wielu różnych chorób np. zaburzeń hormonalnych, dlatego warto sprawdzić przyczynę. Należy też pamiętać, że brak zębów, prócz problemów z rozszerzaniem diety może powodować także opóźniony rozwój mowy.

Pod opieką pediatry

Jeśli Twoje dziecko zaczęło chodzić z pewnością pomyślisz o kontroli u ortopedy. Nie spiesz się z tym, najlepiej żeby dziecko pochodziło trochę samodzielnie. Do lekarza wybierz się po 2-3 miesiącach od postawienia pierwszych kroków przez Twojego malucha.
 

Co może potrafić niemowlak w 13. miesiącu życia?

Poniżej prezentuję kilka wskazówek, których możesz spodziewać się po swoim dziecku w tym okresie życia i podpowiem jak możesz je stymulować:
 

Rozwój fizyczny

Dziecko ćwiczy umiejętność chodzenia. Wbrew pozorom nie jest to taka prosta sprawa: samodzielne stanie na nogach, podnoszenie nogi przy równoczesnym łapaniu równowagi i przenoszenie ciężaru ciała, a do tego krótkie nogi i ciężka pupa potrafi zmęczyć każdego malucha. Pozwalaj dziecku chodzić jak najwięcej, także podczas spacerów na dworze. Ćwiczcie na różnym podłożu. Nauka chodzenia to także umiejętność upadania – to naprawdę ważny trening. Zaopatrz dziecko w odpowiednie ubranie, które ochroni je przed obtarciami np. latem cienkie legginsy będą lepszym pomysłem niż sukienka. Zadbaj też o bezpieczeństwo w domu np. likwidując dywaniki i rzeczy, o które Twój maluch mógłby się potknąć.

Jeśli Twoje dziecko już chodzi, kup mu odpowiednie obuwie, ale pamiętaj by w dalszym ciągu jak najwięcej czasu spędzało na boso.
Dziecko potrafi wstać z siadu, a także usiąść ze stania. Ma bardzo silne mięśnie nóg, co przejawia się umiejętnością kucania i spędzania w tej pozycji dużej ilości czasu.

Dziecko dobrze radzi sobie z koordynacją rąk. Lubi układanki. Z radością nasypuje piasek do wiaderka oraz robi babki. Dostarczaj mu zabaw, które pozwolą mu doskonalić małą motorykę. Jedną z takich przydatnych umiejętności jest posługiwanie się łyżką lub widelcem podczas samodzielnego jedzenia. Nie zrażaj się, że będzie to nieporadne i więcej jedzenia wyląduje na podłodze, a nie w brzuszku. To naturalny i bardzo ważny etap rozwoju. Nie wyręczaj swojego malucha. Pozwól mu na samodzielność, także w kwestii jedzenia.
 

Rozwój emocjonalny

Ustalaj jasne granice, ale niech nie będzie ich zbyt wiele. Podążaj za dzieckiem i pozwalaj mu na poznawanie świata. Zabraniaj czegoś tylko wówczas gdy jest to dla niego (naprawdę) niebezpieczne albo swoim zachowaniem krzywdzi drugą osobę.
W tym czasie mogą pojawić się pierwsze oznaki buntu przeciwko czemuś, co nie podoba się dziecku. Często reakcje będą wyolbrzymione, bo maluch nie potrafi radzić sobie ze złością. Zaakceptuj te emocje i nie gań dziecka za płacz. Dziecko ma do niego prawo. Bądź przy nim. Przytulaj i tłumacz, dlaczego robicie coś tak, a nie inaczej. Pokazuj alternatywy.

Dziecko bardzo lubi okazywać uczucia. Z radością będzie demonstrować miłość do ciebie, przytulając i całując. Kiedy pojawi się złość i upór całusy zostaną zastąpione biciem rączkami, czy kładzeniem się na podłodze i tupaniem nóżkami. W takich sytuacjach pamiętaj o granicach. Jeśli wyrażanie emocji Twojego dziecka to sprawianie bólu drugiej osobie koniecznie to przerwij, powiedz dziecku, że tak nie wolno. Z pewnością nie zrozumie za pierwszym razem, ale tylko konsekwencja w wychowaniu przynosi dobre rezultaty.

Rozwój społeczny

Najlepszym kompanem do zabawy dla 13. Miesięcznego malucha jest mama i coraz częściej tata. Dziecko jest nieufne w stosunku do obcych, ale to nie znaczy, że ich nie potrzebuje i powinnaś je przed nimi izolować. Zachęcaj malucha do tego, aby bawił się z kimś innym niż rodzice np. babcią, dziadkiem, ciocią. Idź z dzieckiem na plac zabaw i pozwól mu by, obserwowało inne dzieci. Do niczego go nie zmuszaj i pozwól dzieciom samodzielnie wchodzić w interakcje. O wspólnej zabawie, w tym wieku, co prawda nie ma jeszcze mowy, ale możliwość obserwacji to dla malucha duża rozrywka, ale przede wszystkim nauka. Dziecko poprzez naśladowanie nabywa nowe umiejętności, a piaskownica to prawdziwe laboratorium interakcji społecznych. O tyle, ile nie będą przeszkadzać w tym rodzice.

Mimo, że dziecko potrzebuje coraz więcej swobody i niezależności wciąż najważniejsza jest dla niego bliskości mamy. Lęk przed rozstaniem w dalszym ciągu występuje i najpewniej potrwa jeszcze długie miesiące.

Ukończenie przez dziecko roku to dla wielu mam koniec urlopu macierzyńskiego i czas powrotu do pracy. Początkowo dziecko może źle znosić rozłąkę. Pamiętaj, że to przejściowe. Trudno się dziwić, że maluch, z których spędzałaś każdą chwilę przez miniony rok nie będzie zadowolony z nagłej zmiany i rozłąki z mamą. Tym bardziej, że dziecko żyje „tu i teraz” i nie rozumie, że mama wróci za jakiś czas. Nie znikaj bez pożegnania, tłumacz dziecku, że na chwilę się rozstaniecie, ale wrócisz. Wkrótce to zrozumie.

Rozwój intelektualny

Mów do dziecka jak najwięcej, wspomagaj naukę języka. Nawet jeśli samo jeszcze nic nie mówi (co jest zdecydowanie normalne, a wręcz częstsze w tym wieku) zadawaj mu pytania i zachęcaj do odpowiedzi. Rozwój mowy jest w dużej mierze uzależniony od tego, co dziecko słyszy od swoich bliskich.

Rozwój motoryczny pozwala dziecku na samodzielne odkrywanie świata. 13. miesięczny maluch jest bardzo ciekawski i ma wielką potrzebę niezależności i samodzielności. Pozwalaj mu na nią bo takie samodzielne działania stymulują rozwój intelektualny. Nie złość się, kiedy będzie otwierać wszystkie szuflady i sprawdzać ich zawartość. Dla ciebie to tylko szuflady (oczywiście odpowiednio przystosowane, tak aby nic niebezpiecznego nie znalazło się w zasięgu rąk malucha), a dla dziecka swoiste laboratorium umiejętności oraz wielka tajemnica, którą należy odkryć.

Dziecko potrafi wyrażać swoje potrzeby i emocje. Dostrzega, że niektóre zachowania pozwalają mu na osiągnięcie celu, z czego coraz częściej zaczyna korzystać.
Dziecko ma już wyćwiczone ruchy precyzyjne, dostarczaj mu zabawek kształtujących jego intelekt np. sortery. Nawet jeśli początkowo będzie używało ich niezgodnie z przeznaczeniem to dobry czas na zaznajamianie się z „trudniejszymi zabawkami”. Pozwalaj dziecku jeść sztućcami i malować kredkami, to nie tylko nauka samodzielności, ale też trening mózgu.

Dziecko potrafi wskazać części ciała oraz przedmioty. Bawcie się w pokazywanie, zgadywanki i szukajcie ukrytych w domu zabawek.
Wyznaczaj granice. Niech będzie nią bezpieczeństwo dziecka. Maluch nie wie, co jest groźne, dlatego ucz go, że nie powinien dotykać lub robić niektórych rzeczy np. ściągać talerzy ze stołu, wkładać rąk do kontaktu, czy sięgać do kuchenki gazowej.